Dünyanın en büyük sosyal medya platformlarından biri olan Facebook’un, geçmişte tamamen ücretli bir modele geçmeyi ciddi şekilde değerlendirdiği ortaya çıktı. Şirket içi belgeler ve eski yöneticilerin açıklamaları, platformun özellikle veri gizliliği krizlerinin ardından “abonelik tabanlı” yapıya geçmeyi tartıştığını gösteriyor. Bu bilgi, yıllardır süren “Facebook paralı mı olacak?” söylentilerinin düşündüğümüzden daha gerçekçi olduğunu kanıtladı.
Kullanıcılar İçin Ücretsizdi Ama…
Kurulduğu 2004 yılından bu yana “ücretsiz kullanım” ilkesiyle bilinen Facebook, gelirini reklamlar ve veri odaklı hedeflemeler üzerinden elde etti. Ancak 2018 yılında yaşanan Cambridge Analytica skandalı, kullanıcı verilerinin ne kadar hassas olduğu gerçeğini sert şekilde gündeme getirdi. Bu gelişme sonrası, şirket içinde “veri toplama yerine doğrudan ücretli üyelik modeli” seçenek olarak masaya yatırıldı.
Şirket İçi Belgelerde Ücretli Seçenek Tartışılmış
Kamuya sızdırılan bir dizi iç yazışma ve yönetim toplantısı notuna göre, Facebook yönetimi 2018–2020 yılları arasında “ücretli versiyon” fikrini aktif şekilde değerlendirdi. Bu plan çerçevesinde, reklamsız ve veri izleme içermeyen özel bir üyelik modelinin oluşturulması gündeme geldi.
Tartışılan ücretli modelde:
- Kullanıcıdan aylık abonelik bedeli alınacak
- Reklamlar ve sponsorluklar tamamen kaldırılacak
- Veri toplama minimum seviyeye indirilecek
- Premium özelliklere erişim sağlanacak
Ancak bu önerinin, kullanıcıların alışkanlıklarına ters düşeceği ve kitle kaybı yaşanabileceği endişesiyle rafa kaldırıldığı öğrenildi.
Alternatif Plan: İkili Model
Yönetim ekibi, bir dönem platformun iki versiyonla hizmet vermesi fikrini de tartıştı:
- Ücretsiz sürüm: Reklam içerikli, veri toplayan klasik yapı
- Ücretli sürüm: Aylık abonelikle sunulan, reklamsız ve izlenmeyen özel sürüm
Bu ikili yapı fikri, 2022’de Meta çatısı altında bazı ülkelerde test edilen ücretli “mavi tik” uygulamalarıyla dolaylı olarak hayata geçirildi.
Kullanıcı Tepkisi Yüzünden Hayata Geçmedi
O dönemde yapılan kullanıcı araştırmaları, insanların büyük bir kısmının “ücretsiz bir sosyal medya platformu” kavramına alışkın olduğunu gösterdi. Aylık küçük bir ücret karşılığında reklamsız deneyim sunulması önerisi bile, çoğu kullanıcı tarafından reddedildi.
Bunun üzerine Facebook, gelir modelini reklamlara ve işletme sayfalarına dayalı olarak sürdürme kararı aldı. Ancak veri kullanım politikaları konusunda daha şeffaf olmaya ve kullanıcılara reklam tercihleri sunmaya başladı.
Uzmanlara Göre “Ücretli Facebook” Hâlâ Masada Olabilir
Dijital ekonomiyi takip eden uzmanlar, bu fikirlerin tamamen rafa kalkmadığını, ilerleyen dönemde özellikle Avrupa Birliği gibi veri koruma hassasiyetine sahip bölgelerde tekrar gündeme gelebileceğini belirtiyor. Yeni regülasyonlar, sosyal medya platformlarını kullanıcı verisini paraya çevirme konusunda daha şeffaf ve sınırlı hale getiriyor.
Bu durumda Facebook gibi platformların:
- Abonelik modellerine geçiş yapması
- Veri paylaşımını sınırlayıp ücretli içerikler sunması
- Kapsamlı reklam kısıtlamaları sonrası alternatif gelir arayışına yönelmesi kaçınılmaz olabilir
Facebook’un zamanında ciddi şekilde değerlendirdiği ücretli üyelik modeli, dijital dünyadaki “ücretsiz ama veri karşılığı” anlayışının yeniden düşünülmesini sağlıyor. Henüz uygulamaya geçmemiş olsa da, kullanıcıların gizlilik talepleri ve yasal düzenlemelerin artmasıyla bu tür modellerin gelecekte hayatımıza girmesi kaçınılmaz görünüyor.
